Koncepcje Dyplomaty w PRL i III RP
Instytut Stosunków Międzynarodowych Akademii Finansów i Biznesu Vistula zaprasza na seminarium naukowe na którym dr hab. J. Maria Nowak wygłosi referat p.t. Koncepcje Dyplomaty w PRL i III RP.
Seminarium odbędzie się 20.10.2015 r. o godzinie 10:00 w sali Senatu nr 21 w Akademii Finansów i Biznesu Vistula, ul. Stokłosy 3
KONCEPCJE DYPLOMATY W PRL I III RP
Dr hab. Jerzy M. Nowak
Wprowadzenie: potrzeba i znaczenie kreowania pożądanego modelu i wizerunku profesjonalnego dyplomaty – spojrzenie historię dyplomacji także z perspektywy tzw. ludzkiego wymiaru. Relacje miedzy kwestiami etycznymi i stosunkami międzynarodowymi. Nikła literatura polska na temat dyplomacji.
Krótki rys historyczny: rola klasyków dyplomacji w odniesieniu do ludzkiego wymiaru: Machiavelli, De Callieres, Talleyrand, Gyula von Szilassy, Harold Nicholson.
Próby kształtowania wzorców dobrego dyplomaty na polskim gruncie: I Rzeczpospolita (Rey, Kochanowski, Frycz-Modrzewski Krzysztof Warszewicki, Tadeusz Morski|), zabory (dyplomacja narodu bez państwa – Adam Czartoryski), I wojna światowa i Konferencja Pokojowa w Wersalu (Ignacy Paderewski, Roman Dmowski), i okres międzywojenny (Aleksander hr. Skrzyński, Józef Beck), II wojna światowa (Raczyński Zaleski).
PRL – Warunki ograniczonej suwerenności. Próby adaptacji radzieckich wzorców dyplomacji. Utworzenie SGSZ i likwidacja tej uczelni. Stopniowe wypracowywanie kryteriów „dobrego, socjalistycznego dyplomaty”: związanie patriotyczną postawą z PRL, czynne zaangażowanie w proces przemian socjalistycznych i propagowanie polityki PZPR, wysoki poziom moralny, odpowiednie przygotowanie ogólne i zawodowe; w latach 70. dodano: postawę zgodną z „moralnością socjalistyczną”, tzw. jedność służb zagranicznych i obowiązek współdziałania z nimi, ścisły sojusz z „dyplomacją ZSRR i pozostałymi państwami wspólnoty socjalistycznej”. Innymi słowy – tworzenie modelu ideologicznego działacza pracującego „na odcinku” zagranicznym. Konformistyczne i oportunistyczne postawy, klientelizm.
Ideologiczne założenia i praktyka – szkodliwość czarno-białego widzenia tego problemu. Pojawienie się grupy a-ideologicznych, samodzielnie myślących zawodowych dyplomatów.
Transformacja: przywracanie „normalności”, nowe kryteria Skubiszewskiego: fachowość, pracowitość, neutralność polityczna i lojalność wobec rządu. Pozbywanie się satelickiej mentalności. Zmiana kryteriów naboru. Podniesienie problemu moralności w polityce i dyplomacji, pojęcie „godziwej polityki (Mazowiecki, Skubiszewski, Geremek).
Rola Akademii Dyplomatycznej PISM: próby wciągania naukowców, wykłady nt. etosu służby zagranicznej: Józef Tischner, Wiesław Chrzanowski, Roman Kuźniar, Jan Barcz.
Stosunkowo nieliczne publikacje.
III RP: rola osobowości, zwłaszcza ministrów SZ. Niekonsekwentne traktowanie etosu (wprowadzanie ideologicznych kryteriów – brak jednolitego systemu wartości) oraz w polityce kadrowej. Chętne uleganie uproszczonemu realizmowi i fascynacje Realpolik.
Powrót koteryjności (łatwy w hierarchicznej instytucji), niszczenie związków między pracą i karierą. Pozytywy i krzywdy weryfikacji i lustracji personelu.
Tarcia między „starymi” i „nowymi” pracownikami MSZ – zanikający problem. Przypadki nielojalności (przypadek wiceministra ujawniającego szczegóły poufnych negocjacji i rozmów prywatnych członków polskiej delegacji w negocjacjach z USA w sprawie tarczy antyrakietowej).
W sumie: obraz niejednoznaczny, daleki od teoretycznych założeń. Stopień profesjonalizmu podniesiony, ale niewystarczający do podjęcia współczesnych wyzwań międzynarodowych. Pewne nadzieje można wiązać z nową generacją (rola PID im. Paderewskiego). Słabnąca więź z nauką.
