Profesorowie Wojciech Charemza, Svetlana Makarova i Krzysztof Rybiński zakończyli projekt OPUS „Budowa i testowanie krajowych miar niepewności ekonomicznej”
W latach 2019-2022 realizowaliśmy projekt „Budowa i testowanie krajowych miar niepewności ekonomicznej”, finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach systemu grantów OPUS. Wykonawcami projektu byli Wojciech Charemza (kierownik), Svetlana Makarova oraz Krzysztof Rybiński.
Głównym powodem podjęcia badań nad specyficznymi dla poszczególnych krajów miarami niepewności gospodarczej był fakt, że miary tradycyjne oparte na obserwacji wcześniejszej dynamiki zjawisk ekonomicznych, okazały się nieprzydatne w praktyce w warunkach nasilenia się zagrożeń terrorystycznych, problemów migracyjnych, konfliktów zbrojnych oraz pandemii.
W ramach projektu opracowano i zastosowano w praktyce metody, które mogą pomóc w ocenie stopnia takiej niepewności oraz jej skutki ekonomiczne. Poprzednio stosowano już metody komputerowe opierające się na analizie częstotliwości pojawiania się artykułów w mediach związanych z niepewnością. Dotychczas używane metody identyfikowały charakter artykułu, szukając w całym zbiorze dostępnych artykułów kombinacji słów związanych z ekonomią i niepewnością. Tego rodzaju postępowanie może niekiedy prowadzić do błędów, ponieważ niektóre słowa są czasami używane w ironicznym kontekście, mają wiele znaczeń itp. W związku z tym konieczna była pracochłonna, a co za tym idzie, kosztowna weryfikacja wyników komputerowych przez człowieka. Aby tego uniknąć, w ramach naszego projektu opracowano bardziej zaawansowane metody konstruowania takich indeksów poprzez rozpoznawanie charakteru badanych artykułów za pomocą metod przetwarzania języka naturalnego. Dzięki temu wyeliminowano artykuły nie mające nic wspólnego z ekonomią. Następnie oceniono, jak często pojawiają się artykuły, w których występują odniesienia do niepewności w kontekście związanym z polityką ekonomiczną. To z kolei stanowi podstawę budowy zaproponowanych miar niepewności.
Opracowywanie i porównywanie miar niepewności dla różnych krajów stwarza dodatkowe wyzwania, związane z ograniczeniami politycznymi i socjologicznymi, a także specyfiką poszczególnych języków. W związku z tym nasze miary zostały zindywidualizowane głównie poprzez uwzględnienie charakterystycznego dla każdego języka występowania słów i wyrażeń o charakterze emocjonalnym. W rezultacie otrzymaliśmy unikatowe dla każdego kraju języka miary niepewności. W badaniu uwzględniono publikacje medialne w Białorusi, Kazachstanie, Polsce, Rosji, USA, Wielkiej Brytanii i Ukrainie. Uzyskane miary zastosowano do analizy relacji między niepewnością a różnymi czynnikami gospodarczymi i politycznymi.
Najciekawsze rezultaty dotyczą związków pomiędzy ograniczeniami związanych z pandemią wprowadzanymi w badanych krajach a niepewnością gospodarczą. Okazało się, że siła ograniczeń antypandemicznych negatywnie wpływa na niepewność, podczas gdy zmiany w tych ograniczeniach mają skutek odwrotny. Wynik ten dotyczy wszystkich badanych krajów, niezależnie od stopnia wolności mediów, nastrojów i emocji wyrażanych w mediach oraz stylów dziennikarskich. Stawia to pod znakiem zapytania zasadność polityki wprowadzanie częstych zmian w ograniczeniach związanych z pandemią. Pośrednio podkreśla on praktyczne znaczenie bardziej poważnego uwzględniania długookresowych prognoz rozwoju pandemii przy podejmowaniu decyzji o wprowadzaniu lub rozluźnieniu restrykcji. Jeśli decyzje w tym zakresie opierałyby się w większym stopniu na wiarygodnych prognozach rozwoju pandemii, być może nie trzeba ich tak często zmieniać. To z kolei zmniejszyłoby niepewność gospodarczą.
Wyniki projektu opublikowane zostały w wysoko punktowanych pismach naukowych: Economic Analysis and Policy, Finance Research Letters, International Journal of Forecasting, a dane zdeponowane w depozytorium Harvard Dataverse. Kolejne prace zostały złożone do wydawnictw i oczekujemy dalszych wysoko punktowanych publikacji. Wyniki przedstawione zostały na wielu konferencjach naukowych, między innymi na konferencji IRMBAM 2019 w Nicei, Poltext 2019 w Tokio, konferencjach Computational and Financial Econometrics, na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, seminariach na uniwersytetach w Birmingham, Cardiff, Giessen, University College London i innych.Strona domowa projektu: https://economic-uncertainty.com/.
