Sytuacja wewnętrzna Turcji
Instytutu Stosunków Międzynarodowych AFiB Vistula, zaprasza na otwarte seminarium naukowe na którym dr Adam Szymański z UW wygłosi referat p.t. Sytuacja wewnętrzna Turcji.
Seminarium odbędzie się 20 stycznia (wtorek) br. o godz. 13:00, w sali 21 Akademii Finansów i Biznesu Vistula.
Republika Turcji przyciąga obecnie uwagę wielu polityków, naukowców i dziennikarzy – z uwagi na pozycję zajmowaną przez to państwo na arenie międzynarodowej. Jest ona ważnym członkiem lub członkiem stowarzyszonym struktur euroatlantyckich. Posiada status mocarstwa regionalnego, które odgrywa istotną rolę w regionach sąsiadujących z tym państwem, tj. na Bliskim Wschodzie, Kaukazie Południowym czy Bałkanach, a poprzez aktywną politykę zagraniczną, szczególnie w wymiarze gospodarczym, ma również ambicje do wpływania na procesy globalne.
Z polityką zagraniczną Turcji nierozerwalnie związana jest jej sytuacja wewnętrzna. Szczególnie interesujący jest wymiar polityczny, na którym będzie się koncentrowało niniejsze wystąpienie. System polityczny Turcji ulega ciągłym przekształceniom na początku XXI wieku. Dynamika przemian powoduje, że trudno przewidzieć kierunek zmian politycznych. Turcja po II wojnie światowej wkroczyła na ścieżkę demokratyzacji. Proces ten napotykał na liczne przeszkody, związane chociażby z zamachami stanu. Nabrał szczególnego tempa na przełomie XX i XXI wieku, kiedy Turcja uzyskała status oficjalnego kandydata do członkostwa w UE (1999 r.). W latach 2001-2005 przeprowadzono liczne reformy, jednak wraz ze spowolnieniem procesu przedakcesyjnego tempo reform osłabło.
Nadal widoczne są problemy Turcji dotyczące konsolidacji ustroju demokratycznego. W debacie międzynarodowej pojawia się nawet opinia o zmierzaniu tego państwa w kierunku reżimu autorytarnego. Ma to związek z polityką rządu Partii Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP, Adalet ve Kalkınma Partisi) w ostatnich kilku latach, której kształt nasuwa coraz więcej skojarzeń z sytuacją w Rosji. Obok kluczowego problemu kurdyjskiego i respektowania praw mniejszości religijnych wiele do życzenia pozostawia m.in. przestrzeganie zasady rządów prawa i wolności słowa. Są one skutkiem bardziej zasadniczych kwestii obecnych w systemie politycznym Turcji od dziesięcioleci, które powodują, że rozwiązanie wymienionych problemów, na które nieustannie wskazuje w swoich raportach chociażby Komisja Europejska, jest niezmiernie trudne. Z jednej strony chodzi tu o wpływ czynnika systemowego – nadal funkcjonującego silnego, scentralizowanego państwa. Z drugiej strony kluczowe znaczenie mają deficyty w demokratycznej kulturze politycznej, dotyczące przede wszystkim tureckich elit i ich postaw wobec zasad demokracji. Należy tu wymienić: tendencje autorytarne przejawiające się m.in. w próbach wzmacniania władzy wykonawczej kosztem ustawodawczej i sądowniczej; brak konsensualnej kultury politycznej, upolitycznienie procesu demokratyzacji oraz szczególne, antypluralistyczne rozumienie demokracji ograniczanej często do instytucji wyborów. Dysfunkcjonalny dla demokracji w kontekście tych wszystkich zasadniczych elementów jest czynnik ideologiczny – kemalizm, a w ostatnich kilkunastu latach również konserwatyzm.
Adam Szymański
Dr, adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 2004-2011 analityk w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych (PISM). Stypendysta Programu Start 2007 Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2007 i 2008), projektu Nowoczesny Uniwersytet (2010) i programu tureckiej organizacji TÜBITAK dla wybitnych młodych naukowców-cudzoziemców (2012); stypendysta lub stażysta Uniwersytetów w Ankarze (METU), Berlinie (FU), Belfaście, Bonn, Budapeszcie, Konstancji, Stambule (Uniwersytet Stambulski, Uniwersytet Koç), Tampere i Wiedniu. Członek: zarządu Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych (PTNP); Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych (IPSA); Europejskiego Towarzystwa Studiów Międzynarodowych (EISA); grup roboczych „Religia i polityka”, „Polityka Europy Południowej” i „Unia Europejska” Europejskiego Konsorcjum Badań Politycznych (ECPR); Rady Doradczej Centrum Badań Globalizacji i Rządów Demokratycznych (GLODEM) Uniwersytetu Koç w Stambule. Ekspert w sprawach rozszerzenia Unii Europejskiej, systemu politycznego i polityki zagranicznej Turcji – przede wszystkim stosunków z UE. Autor licznych publikacji: książek (m.in. Obywatelstwo Unii Europejskiej, współautorstwo, Warszawa 2004; Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji, Warszawa 2005; System konstytucyjny Turcji, Warszawa 2006; Między islamem a kemalizmem. Problem demokracji w Turcji, Warszawa 2008, Turcja i Europa. Wyzwania i szanse, Warszawa 2011, wersja angielska – 2012, red.; Rozszerzanie Unii Europejskiej – współczesne uwarunkowania i perspektywy kontynuacji procesu/European Union Enlargement – Contemporary Determinants and Prospects for the Continuation of the Process, ASPRA-JR, Warszawa 2012; Zmiana polityki rozszerzania Unii Europejskiej – ujęcie instytucjonalne, Warszawa 2014), artykułów w periodykach polskich i zagranicznych oraz analiz i ekspertyz poświęconych problematyce integracji europejskiej, ustrojów politycznych wybranych państw i stosunków międzynarodowych.
