Rozbieżności w ustalaniu zadośćuczynienia na rzecz poszkodowanych oraz najbliższych członków rodziny
Dnia 18 października 2016 r. w Warszawie odbyła się I Konferencja Naukowa pod tytułem „Rozbieżności w ustalaniu zadośćuczynienia na rzecz poszkodowanych oraz najbliższych członków rodziny w ramach ubezpieczenia OC (teoria, orzecznictwo, praktyka ubezpieczeniowa)” współorganizowana przez Akademię Finansów i Biznesu Vistula oraz Ogólnopolską Izbę Pośredników i Przedstawicieli Firm Odszkodowawczych.
W Konferencji wzięło udział ponad dwustu gości – prawników, urzędników, przedstawicieli towarzystw ubezpieczeniowych, kancelarii odszkodowawczych, studentów, a wśród prelegentów znaleźli się dr Józef Zych – Marszałek Sejmu RP II Kadencji, wybitny specjalista z zakresu prawa ubezpieczeniowego, dr Maciej Zieliński – przedstawiciel Sądu Najwyższego, a także Mariusz Wichtowski – Prezes Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Zebranych gości oraz prelegentów przywitali w imieniu organizatorów prof. Witold Orłowski, prof. Roman Fulneczek oraz pani Joanna Smereczeńska-Smulczyk, Prezes Ogólnopolskiej Izby Pośredników i Przedstawicieli Firm Odszkodowawczych. W ramach swojego krótkiego wystąpienia gospodarz Konferencji, prof. Fulneczek zwrócił uwagę na fakt, że dochodzenie zadośćuczynienia to od kilku lat najważniejszy problem prawa cywilnego i ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Jego zdaniem brak ustawowych przesłanek ustalania wysokości należnego zadośćuczynienia oraz znaczne rozbieżności pomiędzy kwotami przyznawanymi przez zakłady ubezpieczeń a zasądzonymi przez sądy powodują, że kluczową rolę w tej kwestii odgrywać powinno orzecznictwo sądowe.
Zasadniczy referat na temat zadośćuczynienia wygłosił dr Józef Zych, koncentrując się na problemie dochodzenia zadośćuczynienia przez poszkodowanych, którzy na skutek wypadków komunikacyjnych doznali obrażeń ciała. Autor „Banku wyroków w sprawie zadośćuczynień”, opierając się w znacznym stopniu na orzecznictwie polskich sądów powszechnych, szczegółowo omówił przesłanki, którymi należy kierować się przy ustalaniu zadośćuczynienia, w szczególności wyróżniając wśród nich rodzaj doznanych obrażeń, wiek oraz płeć poszkodowanego, a przede wszystkim następstwa doznanych obrażeń na przyszłość zarówno dla samego poszkodowanego, jak i jego najbliższej rodziny. Z tych właśnie względów, odnosząc się do wysuwanych propozycji dotyczących standaryzacji zadośćuczynień, zdaniem dr Józefa Zycha każda sprawa powinna być badana i rozstrzygana indywidualnie.
Przedstawiciel Sądu Najwyższego dr Maciej Zieliński skupił się na teoretycznych rozważaniach związanych z regulacją prawną dochodzenia zadośćuczynienia. W swoim referacie szczegółowo analizował między innymi kwestie intertemporalne, poruszył ponadto problem właściwej definicji rodziny w świetle obowiązującego prawa opowiadając się za jej szeroką wersją, a zatem taką, która bierze pod uwagę przede wszystkim silne więzi o charakterze uczuciowym, gospodarczym i fizycznym, a nie wyłącznie pokrewieństwo lub powinowactwo. Przy okazji zaapelował do przedstawicieli towarzystw ubezpieczeniowych, aby w swoich działaniach respektowali bogate i ugruntowane orzecznictwo sądowe.
Od strony praktycznej problematykę zadośćuczynienia przedstawił Prezes Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Mariusz Wichtowski. Przyznał, że zakłady ubezpieczeń w dalszym ciągu niezbyt chętnie korzystają z orzecznictwa sądowego. Jego zdaniem usatysfakcjonowanie poszkodowanego lub jego bliskich jest kwestią znalezienia metod dotarcia do człowieka i jego potrzebę daniu mu namiastki bezpieczeństwa. Świadczenie ubezpieczeniowe jest bowiem tylko próbą zrekompensowania ludzkiej krzywdy. Prezes Wichtowski, bazując na własnych doświadczeniach, poruszył także kwestię problemów emocjonalnych związanych ze szkodami osobowymi.
Celem Konferencji było praktyczne pokazanie, jakie warunki powinny być spełnione, aby obiektywnie ustalić prawo do zadośćuczynienia i jego wysokość. Choć wydaje się, że dochodzenie zadośćuczynienia jest niezwykle proste, o czym wspomniała na wstępie pani Prezes OIPiPFO Joanna Smereczańska-Smulczyk, to analiza orzecznictwa oraz praktyki udowadnia jednak, że nadal wynika z niego bardzo dużo nieścisłości i rozbieżności. Mamy nadzieję, że Konferencja ta przyczyniła się do rozwiania dużej części dotychczasowych wątpliwości i bardzo cieszymy się, że mogła ona odbyć się w murach naszej uczelni.
